द्रु॒ (द्रु) गतौ

   ( दवति दुदाव दुदुवतुः दुदोथ दुदविथ दुदुविव दोता ) इत्यादि पूर्ववत्, लिटि क्र्यादिनियमादिट्, थलि भारद्वाजनियमादिड्विकल्पः ( दवः ) पचाद्यच्"दुन्योरनुपसर्गे'' इति णविधौ दुनोतिरेव वृत्तौ गृहीतः पदमञ्जर्यां नयतिना साहचर्यात् सानुबन्धकस्य दुनोतेरिह ग्रहणमिति ( संदावः ) "समि युद्रुदुवः'' इति घञ् ( दूनः ) "ल्वादिभ्यः'' इत्यत्र "दुग्वोर्दीर्घश्च'इति वचनान्निष्ठानत्वं दीर्घत्वं च ( दूतः ) "दुतनिभ्यां दार्घश्च'' इति तन् दीर्घश्च दूतस्य भावकर्मणी ( दूत्यम् ) "दूतपवणिग्भ्यां चेष्यत'' इति यः द्रुञ् उपताप इति स्वादौ ( द्रवति दुद्राव दुद्रुवतुः दुद्रोथ दुद्रुव) क्रादिपाठादनिट्त्वम् ननु "स्रुद्रुस्तुश्रुवां'' निषेधस्य थलोऽन्यत्र चरितार्थत्वात् थलि भारद्वाजनियमाद्विकल्पः स्यात् न चैवं शक्यते वक्तुं स्वादिव्यतिरिक्तानां ग्रहणं नियमार्थमिति, स्वादीनां तु भारद्वाजनियमप्राप्तस्यैवेटो निषेधार्थमिति एवं हि क्रादिनियमात् थलोऽन्यत्र नित्यमिट् स्यात् एवं तर्हि स्वादीनां ग्रहणं यः क्रादिनियमात् इट् प्राप्तो यश्चापि भारद्वाजनियमात् तयोर्द्वयोर्निषेधार्थं भविष्यति न च मन्तव्यं येन नाप्राप्तिन्यायेन क्रादिनियमप्राप्तस्यैवेटोनिषेधो युक्त इति पुरस्तात् प्रतिषेधकाण्डारम्भादुभयोर्निषेध इति वृत्तावुक्तत्वात् अथ वा सर्वेषां नियमार्थत्वेऽपि न दोषः अनेन नियमेन यः क्रादिव्यतिरिक्तानां नित्यमिट् प्राप्तः सः "अचस्तास्वत्'' इति निषिध्यते यत्र चायं निषेधस्तत्रैव भारद्वाजनियम इत्यर्थादस्य नियमस्य क्राद्यष्टकव्यतिरिक्तविषयत्वलाभात्( द्रोता द्रोष्यति ) इत्यादि पूर्ववत् लुङि "णिश्रिद्रुस्रुभ्यः'' इति चङि ( अदुद्रुवत् ) लघूपधगुणादन्तरङ्गत्वादुत्वादुवङित्युक्तं, ( दुद्रूषति दोद्रूयते दोद्रोति द्रावयति अदुद्रवत् अदिद्रवत् ) "श्रवतिशृणोतिद्रवति''इत्यभ्यासस्येत्वम् "बुधयुध'' इत्यादिना नित्यं परस्मैपदम् ( सन्द्रावः ) "समि युद्रुदुवः" इति घञ् (उद्द्रावः)"उदि श्रयति'' इत्यादिना घञ् ( प्रद्रावः ) "प्रे द्रुस्तु स्रुवः'' इति घञ् (हरिद्रुः मितद्रुः शतद्रुः) [ द्रुप्रकरणे मितद्रवादिभ्य उपसंख्यानम् ] इति द्रुः हरिद्रुणा प्रोक्तं छन्दोऽधीते ( हारिद्रविणः ) "कलापिवैशम्पायनान्तेवासिभ्यश्च'' इति प्रोक्तार्थे णिनिः तदन्तात् "छन्दोब्राह्मणानि'' इति नियमादध्येतृवेदितृप्रत्ययान्तमेवेत्युक्तं, तस्याणः "प्रोक्ताल्लुक्'' इति लुक् कालाप्यन्तेवासिनश्च वइत्युक्ताः ( द्रविणम् ) "द्रुदक्षिभ्यामिनन्'' इति इनन् ( द्रोणः ) परिमाणादिः "द्रुजुसिपण्यनि'' इति नप्रत्ययः स्त्रियां गौरादिपाठात् ( द्रोणी द्रोणस्य गोत्रापत्यं द्रौणायनः द्रौणिः ) "द्रौणपर्वतजीवन्तादन्यतरस्याम्'' इति फक् तदभावे "अत इञ्'' ( द्रोणं पचतीति द्रौणः, द्रौणिकः ) "तत् पचतीति द्रीणादण् च'' इति अण्ठकौ ( द्विद्रोणेन धान्यं क्रीणाति ) तृतीयाविधाने [ प्रकृत्यादिभ्य उपसंख्यानम् ] इति तृतीया 926

   - दवति दुन्योरनुपसर्गे (31142) णः दावो वनाग्निः ॠदोरप् (3357) दवः समि युद्रुदुवः (3323) घञ्- संदावः दुतनिभ्यां दीर्घश्च (उ0 390) दूतः द्रवति द्रवः द्रुतः बुधयुधनशजनेङ्प्रुद्रुस्रुभ्यो णेः (1386) इति णेः परस्मैपदम्-द्रावयति कृसृभृवृ (7213) इति नेट्-दुद्रोथ णिश्रिद्रुस्रुभ्यः कर्तरि चङ् (3148) अदुद्रुवत् स्रवतिश्रृणोति (7481) इत्यभ्यासस्य ओरित्त्वम् दिद्रावयिषति, दुद्रावयिषति, अदिद्रवत्, अदुद्रवत् प्रे द्रुस्तु (3327) इति प्रद्रावः समि युद्रु (3323) इति सन्द्रावः उदि श्रयति (3349) इत्युद्द्रावः प्रे लपसृद्रुमथ (32145) इति प्रद्रावी डुप्रकरणे (22180 वा0) मितद्रुः द्रुस्तरुः द्रुमः हरिमितयोर्द्रुवः (उ0 135) हरिद्रुः द्रुदक्षिभ्यामिनन् (उ0 250) द्रविणम् कॄवॄजॄसि (दश0 उ0 542) इति नः- द्रोणः वहिश्रि (उ0 451) इति निः द्रोणिः कृदिकारात् (गण 4145 सूत्रम्) इति ङीषि द्रोणी 914,915

   - दवति । द्रवति । अदुद्रुवत् । ।949,950 ।।